Specjalni

Czas świąt kojarzy się wielu osobom z radością, spotkaniami rodzinnymi i wyjątkową atmosferą. Jednak dla dzieci i młodzieży z nadwrażliwościami lub niedowrażliwościami sensorycznymi jest to często okres bardzo wymagający, a nawet przytłaczający. Nadmiar bodźców – świateł, dźwięków, zapachów i zmian w codziennej rutynie może prowadzić do zachowań, które dla otoczenia bywają niezrozumiałe.

Warto pamiętać: te zachowania nie są „złym zachowaniem” – są formą komunikatu o przeciążeniu lub niezaspokojonej potrzebie sensorycznej.

Dlaczego dzieci z trudnościami sensorycznymi reagują inaczej?

Układ nerwowy dziecka z zaburzeniami przetwarzania sensorycznego, w spektrum autyzmu, ADHD lub z innymi trudnościami neurorozwojowymi odbiera bodźce inaczej niż u większości osób.

Nadwrażliwość sensoryczna

Dziecko może odbierać bodźce jako:

zbyt głośne (kolędy, rozmowy, hałas w centrach handlowych),
zbyt intensywne wizualnie (migające światełka, dekoracje),
zbyt silne zapachowo (potrawy, perfumy, choinka),
zbyt trudne dotykowo (nowe ubrania, metki, ścisk).

W efekcie pojawia się przeciążenie sensoryczne, które może prowadzić do:

zachowań agresywnych lub autoagresywnych,
krzyku, płaczu, wycofania,
ucieczek z miejsca zdarzenia,
„zamrożenia” lub odmowy współpracy.

Niedowrażliwość sensoryczna

Z kolei dzieci z niedowrażliwościami poszukują dodatkowych bodźców, aby ich układ nerwowy mógł się „obudzić” i regulować. Mogą:

głośno mówić lub krzyczeć,
biegać, skakać, wpadać na innych,
dotykać wszystkiego i wszystkich,
intensywnie się huśtać lub kręcić.

Takie zachowania są próbą samoregulacji, a nie prowokacją.

Jak możemy pomóc w szkole?

Rola nauczycieli i specjalistów

Uprzedzaj o zmianach, mów wcześniej o wydarzeniach świątecznych, apelach, jasełkach.
Dawaj wybór, nie każde dziecko musi brać udział w głośnych wydarzeniach.
Stwórz bezpieczne miejsce wyciszenia, kącik sensoryczny, biblioteka, sala ciszy.
Obserwuj sygnały przeciążenia, wiercenie się, zakrywanie uszu, wycofanie.
Normalizuj różnorodność, rozmawiaj z klasą o tym, że każdy inaczej odbiera świat.

Dla uczniów

Nie wszyscy lubią to samo – to, co dla Ciebie jest radością, dla kogoś innego może być trudne.
Gdy kolega lub koleżanka reaguje inaczej – to nie jest złośliwość.
Empatia i akceptacja budują bezpieczną szkołę.

Jak wspierać dziecko w domu?

Ogranicz liczbę bodźców np. mniej światełek, cichsza muzyka, neutralne zapachy.
Zachowuj rutynę, tam gdzie to możliwe.
Daj prawo do przerwy, bo dziecko nie musi być cały czas z gośćmi.
Przygotuj dziecko wcześniej i opowiedz, co się wydarzy, kto przyjdzie, jak długo to potrwa.
Zadbaj o regulację sensoryczną: dla nadwrażliwych np. kamizelkę obciążeniową, słuchawki wygłuszające, a dla niedowrażliwych pomoże ruch, dociski, zabawy sensoryczne.

Jak zachować się w miejscach publicznych?

Planuj krótsze wyjścia i unikaj godzin szczytu.
Zabierz ze sobą: słuchawki, ulubiony przedmiot, przekąskę, kartę komunikacyjną lub prosty sygnał „potrzebuję przerwy”.
Jeśli pojawi się trudne zachowanie zastosuj najpierw regulację, potem przeprowadź rozmowa.
Nie oceniaj ani dziecka, ani rodzica.

Czym są sensoryzmy?

To różnice w sposobie, w jaki dziecko odbiera i przetwarza bodźce zmysłowe (dotyk, dźwięk, wzrok, zapach, smak, ruch, równowaga, czucie głębokie). Układ nerwowy może reagować za mocno lub za słabo.

Nadwrażliwość sensoryczna (reakcja „za mocna”)

Dziecko szybciej się przeciąża bodźcami.
Może się objawiać:

zasłanianiem uszu przy hałasie, płaczem w tłumie
niechęcią do metek, niektórych ubrań, mycia włosów
wybiórczością pokarmową (konsystencje, zapachy)
unikaniem ruchu, huśtawek
szybkim zmęczeniem, rozdrażnieniem

Niedowrażliwość sensoryczna (reakcja „za słaba”)

Dziecko potrzebuje silniejszych bodźców, by je „poczuć”.
Może się objawiać:

poszukiwaniem ruchu (bieganie, skakanie, kręcenie się)
mocnym ściskaniem, uderzaniem przedmiotów
trudnością z zauważeniem bólu, brudu na twarzy
głośnym mówieniem, zbyt silnym dotykiem
problemami z koncentracją bez dodatkowej stymulacji

Ważne:
Sensoryzmy nie są „złym zachowaniem”. To sposób działania układu nerwowego. Odpowiednie wsparcie (zrozumienie, dostosowanie środowiska, czasem terapia SI) pomaga dziecku lepiej funkcjonować w domu i w szkole.

Najważniejsze: zrozumienie zamiast oceniania

Zachowania trudne są objawem przeciążenia lub niezaspokojonych potrzeb sensorycznych, a nie braku wychowania czy złej woli. Święta mogą być piękne również dla dzieci z trudnościami sensorycznymi – jeśli damy im przestrzeń, wybór i poczucie bezpieczeństwa.

Empatia, wiedza i elastyczność dorosłych sprawiają, że świat – także ten świąteczny – staje się miejscem bardziej przyjaznym dla wszystkich.

Polecamy pakiet kart pracy w tematyce Bożego Narodzenia. Zapraszamy do zakupu.

Karty kupisz TUTAJ

Jeżeli prowadzisz zajęcia w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej, skorzystaj z kompleksowego wsparcia w postaci:

programu zajęć,
przykładowych wpisów do dziennika,
przykładowych ćwiczeń,
oceny efektywności,
gotowych zadań.


Szczegóły TUTAJ	Szczegóły TUTAJ	Szczegóły TUTAJ

Jeżeli prowadzisz zajęcia rewalidacyjne skorzystaj z kompleksowego wsparcia w postaci:

programu zajęć,
przykładowych wpisów do dziennika,
przykładowych ćwiczeń,
oceny efektywności,
gotowych zadań.

Dostępne TUTAJ Dostępne TUTAJ

Praca z uczniem z ADHD

Pedagog szkolny TUTAJ

Wszystko o awansie zawodowym TUTAJ

Wszystko o zajęciach rewalidacyjnych TUTAJ


Szczegóły TUTAJ	Szczegóły TUTAJ	Szczegóły TUTAJ

W ofercie mamy również teczki pedagoga specjalnego, zawierające niezbędną dokumentację do edycji oraz wskazówki, materiały i porady.


Szczegóły TUTAJ	Szczegóły TUTAJ	Szczegóły TUTAJ


Szczegóły TUTAJ	Szczegóły TUTAJ

Dla nauczycieli współorganizujących kształcenie niezbędna dokumentację wraz z materiałami do pracy zawiera TECZKA NAUCZYCIELA WSPÓŁORGANIZUJĄCE.


Szczegóły TUTAJ	Szczegóły TUTAJ

Od wielu lat jesteśmy ekspertkami do spraw awansu zawodowego, swoją praktyczną wiedzę wykorzystałyśmy w publikacjach będących kompleksowym wsparciem dla nauczycieli na ścieżce awansu zawodowego. Zawierają one niezbędne informacje wraz z dokumentacją do edycji.