Specjalni

Współczesna szkoła to przestrzeń, w której uczą się dzieci o bardzo zróżnicowanych potrzebach edukacyjnych. Wśród nich są również uczniowie z niepełnosprawnością słuchu – słabosłyszący. Ich codzienne funkcjonowanie w klasie wymaga od nauczycieli i specjalistów szczególnej uważności, a także przemyślanych dostosowań, które pozwolą im na równoprawne uczestnictwo w zajęciach i rozwijanie swoich mocnych stron.

W artykule przybliżamy najczęstsze trudności, z jakimi mierzą się uczniowie słabosłyszący, ich potencjał rozwojowy oraz konkretne strategie, które można zastosować w codziennej pracy dydaktycznej i wychowawczej.

Z jakimi trudnościami mierzą się uczniowie z niepełnosprawnościami słuchu (słabosłyszący)?

Uczniowie słabosłyszący, w zależności od głębokości i rodzaju ubytku słuchu, funkcjonują w klasie w różny sposób. Wiele z nich korzysta z aparatów słuchowych czy implantów, jednak nawet z nimi odbiór mowy w hałaśliwym otoczeniu szkolnym bywa ograniczony. Najczęstsze trudności to:

Rozumienie wypowiedzi ustnych – zwłaszcza dłuższych, wieloetapowych instrukcji lub tych wypowiadanych w szybkim tempie. Przykład: nauczyciel na lekcji matematyki podaje złożone polecenie, a uczeń wykonuje tylko część zadania, bo nie dosłyszał wszystkich informacji.
Ograniczony zasób słownictwa – utrudniający wyrażanie własnych myśli, rozumienie pojęć abstrakcyjnych czy interpretację tekstów literackich.
Trudności z pamięcią roboczą i koncentracją – uczeń wymaga więcej czasu na przetworzenie informacji i wykonanie zadania; łatwo się rozprasza przy nadmiarze bodźców.
Problemy w zakresie czytania i pisania – wynikające z trudności w analizie i syntezie słuchowej oraz mylenia podobnie brzmiących słów.
Niepewność w relacjach rówieśniczych – bariera komunikacyjna może prowadzić do wycofania lub frustracji, gdy uczeń nie jest w stanie zareagować tak szybko, jak grupa.

Mocne strony uczniów z niepełnosprawnością słuchu

Warto pamiętać, że obok wyzwań dzieci te mają również szereg mocnych stron, na których można i warto budować proces edukacyjny:

Zaangażowanie w zadania praktyczne i manualne – uczniowie słabosłyszący często świetnie radzą sobie z pracą na konkretach, chętnie wykonują doświadczenia, prace techniczne czy plastyczne.
Dobra pamięć mechaniczna – powtarzalność i rytm pomagają im utrwalać wiedzę.
Empatia i wrażliwość społeczna – wielu uczniów słabosłyszących chętnie wspiera innych i dobrze funkcjonuje w małych grupach.
Pozytywne nastawienie do nauki – zwłaszcza gdy materiał jest dostosowany, jasno przekazany i atrakcyjny wizualnie.

Jak dostosowywać wymagania edukacyjne?

1. Jasna i prosta komunikacja

Formułuj krótkie, jednoznaczne polecenia – unikaj wielokrotnie złożonych zdań.
Zapisuj najważniejsze informacje na tablicy lub karcie pracy.
Stosuj wizualizacje: schematy, piktogramy, mapy myśli.
Sprawdzaj zrozumienie – poproś ucznia o powtórzenie własnymi słowami, co ma zrobić.

Przykład z lekcji języka polskiego:

Zamiast mówić: „Podkreśl w tekście wszystkie czasowniki, a potem zapisz ich bezokoliczniki w tabeli i ułóż zdanie z każdym z nich”, rozbij instrukcję na kroki i pokaż ją na tablicy:

Podkreśl czasowniki.
Zapisz ich bezokoliczniki w tabeli.
Ułóż jedno zdanie z każdym czasownikiem.

2. Wykorzystanie pomocy wizualnych i technologii

Materiały wizualne: powiększone teksty, kolorowe schematy, ilustracje fabuły, mapy pojęciowe.
Technologie wspomagające: system FM, pętle indukcyjne, napisy w filmach edukacyjnych, aplikacje z funkcją czytania tekstu na głos.
Metody wielozmysłowe: łączenie obrazu, gestu, dotyku i działania praktycznego.

Przykład z matematyki:

Podczas nauki ułamków stosuj kolorowe koła podzielone na części zamiast samego zapisu liczbowego. Dziecko widzi i dotyka części, co ułatwia zrozumienie pojęcia „połowy” czy „ćwiartki”.

3. Dostosowanie tempa i zakresu materiału

Dziel materiał na mniejsze porcje.
Wydłużaj czas na sprawdziany i prace pisemne.
Ograniczaj ilość treści abstrakcyjnych – przekładaj je na praktyczne przykłady z życia codziennego.
Pozwalaj na alternatywne formy sprawdzania wiedzy: odpowiedzi ustne w spokojnym miejscu, prace projektowe, prezentacje multimedialne.

4. Wspieranie kompetencji językowych i komunikacyjnych

Regularne ćwiczenia słownictwa biernego i czynnego – np. fiszki, gry słowne, ćwiczenia skojarzeniowe.
Nauka czytania z ruchu warg i rozumienia komunikatów niewerbalnych (gesty, mimika).
Rozwijanie umiejętności proszenia o powtórzenie, parafrazowania i zadawania pytań.

Przykład z zajęć rewalidacyjnych:
Podczas ćwiczeń logopedycznych wykorzystaj zdjęcia przedstawiające emocje – dziecko nazywa je i odgrywa gestem, ucząc się zarówno rozpoznawania, jak i wyrażania stanów emocjonalnych.

Współpraca nauczycieli, specjalistów i rodziców

Efektywne wsparcie ucznia słabosłyszącego wymaga zespołowego działania:

Nauczyciele przedmiotowi – dostosowują metody pracy i oceniania na swoich lekcjach, dzielą się obserwacjami z wychowawcą.
Pedagog specjalny i logopeda – opracowują indywidualne ćwiczenia, konsultują strategie wspierania komunikacji.
Rodzice – uczestniczą w regularnych spotkaniach, otrzymują wskazówki do pracy w domu (np. jak utrwalać nowe słowa, jak wspierać dziecko podczas odrabiania lekcji).

Przykład współpracy:
Logopeda uczy dziecko strategii proszenia o powtórzenie komunikatu („Nie zrozumiałem, powtórz proszę”). Nauczyciele w klasie świadomie zachęcają do używania tej formuły na lekcji, a rodzice ćwiczą ją w codziennych sytuacjach domowych. Dzięki temu dziecko nabiera pewności w korzystaniu z tej strategii wszędzie.

Jak budować środowisko przyjazne uczniom z niepełnosprawnością słuchu- słabosłyszącym?

Zapewnij dobre oświetlenie, aby dziecko mogło czytać z ruchu warg.
Ogranicz hałas – zamykaj drzwi, ustaw dziecko w miejscu z dala od źródeł dźwięku.
Zachęcaj klasę do empatii – wyjaśnij rówieśnikom, jak mogą wspierać kolegę (np. mówić wolniej, nie przekrzykiwać się).
Stosuj ocenianie wspierające – doceniaj wysiłek, a nie tylko efekt końcowy.
Bądź przewidywalny – zapowiadaj zmiany w planie dnia, uprzedzaj o nowych zadaniach.

Dostosowania dla ucznia słabosłyszącego to nie obniżanie wymagań, ale umożliwienie mu równych szans w dostępie do edukacji. Dzięki odpowiednim metodom i współpracy całego zespołu szkolnego dziecko może rozwijać swoje talenty, czuć się akceptowane i budować pozytywne doświadczenia szkolne – fundament przyszłego rozwoju społecznego i zawodowego.

Jeśli potrzebujesz wsparcia i przykładowej dokumentacji, programów i materiałów do zajęć rewalidacyjnych dla dziecka słabosłyszącego, skorzystaj z naszego szkolenia wraz z konkretnymi materiałami.

Szkolenie z materiałami kupisz TUTAJ

Polecamy także nasze kompleksowe wsparcie dla pedagogów specjalnych- 4 teczki z przykładową dokumentacją, wzorami dokumentów do edycji, inspiracje itd.

TECZKI PEDAGOGA SPECJALNEGO

Pomocne materiały w pracy z uczniami ze SPE

Jeżeli prowadzisz zajęcia w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej, skorzystaj z kompleksowego wsparcia w postaci:

programu zajęć,
przykładowych wpisów do dziennika,
przykładowych ćwiczeń,
oceny efektywności,
gotowych zadań.


Szczegóły TUTAJ	Szczegóły TUTAJ	Szczegóły TUTAJ

Jeżeli prowadzisz zajęcia rewalidacyjne skorzystaj z kompleksowego wsparcia w postaci:

programu zajęć,
przykładowych wpisów do dziennika,
przykładowych ćwiczeń,
oceny efektywności,
gotowych zadań.


Szczegóły TUTAJ	Szczegóły TUTAJ	Szczegóły TUTAJ

W ofercie mamy również teczki pedagoga specjalnego, zawierające niezbędną dokumentację do edycji oraz wskazówki, materiały i porady.


Szczegóły TUTAJ	Szczegóły TUTAJ	Szczegóły TUTAJ


Szczegóły TUTAJ	Szczegóły TUTAJ

Dla nauczycieli współorganizujących kształcenie niezbędna dokumentację wraz z materiałami do pracy zawiera TECZKA NAUCZYCIELA WSPÓŁORGANIZUJĄCE.


Szczegóły TUTAJ	Szczegóły TUTAJ

Od wielu lat jesteśmy ekspertkami do spraw awansu zawodowego, swoją praktyczną wiedzę wykorzystałyśmy w publikacjach będących kompleksowym wsparciem dla nauczycieli na ścieżce awansu zawodowego. Zawierają one niezbędne informacje wraz z dokumentacją do edycji.