Specjalni

Każdy uczeń ma prawo do równego dostępu do edukacji, niezależnie od swoich trudności i indywidualnych potrzeb. Dostosowanie wymagań edukacyjnych to nie obniżenie standardów, ale zmiana sposobu nauczania tak, by uczniowie mieli szansę osiągnąć sukces na miarę swoich możliwości.

Każdy nauczyciel dostosowuje wymagania do indywidualnych możliwości każdego ucznia.

Po co tworzymy dostosowania?

Dostosowania edukacyjne to kluczowy element indywidualizacji nauczania, który zapewnia każdemu uczniowi równe szanse na rozwój i osiągnięcie sukcesu edukacyjnego. Tworzymy je, aby:

✅ Zniwelować bariery w nauce – różni uczniowie mają odmienne potrzeby wynikające z trudności takich jak dysleksja, ADHD, spektrum autyzmu, mutyzm wybiórczy, afazja czy niepełnosprawność intelektualna. Dzięki dostosowaniom mogą przyswajać wiedzę w sposób dla nich odpowiedni.

✅ Zapewnić sprawiedliwość, a nie wyrównywać wyniki – nie chodzi o obniżenie poziomu, ale o stworzenie warunków, które pozwolą uczniowi pokazać jego realne umiejętności i potencjał.

✅ Dostosować metody pracy do możliwości ucznia – np. dla uczniów z dysleksją więcej materiałów w formie audiobooków, zadania z lukami, dla uczniów z ADHD krótsze, konkretne zadania, a dla uczniów z mutyzmem wybiórczym możliwość wyrażania wiedzy w inny sposób niż przez wypowiedź ustną.

✅ Zbudować pozytywne doświadczenia edukacyjne – frustracja, stres i niepowodzenia mogą prowadzić do wycofania się ucznia z nauki. Dostosowania pomagają w zwiększeniu motywacji i rozwijaniu poczucia sprawczości.

✅ Zapobiegać wtórnym trudnościom emocjonalnym i społecznym i zachowaniom trudnym, w tym agresywnym – brak dostosowań może prowadzić do obniżenia samooceny, poczucia niesprawiedliwości, a nawet wykluczenia z grupy rówieśniczej, co jest przyczyną np. zachowań trudnych.

Dostosowania to nie przywilej, ale element równości i wsparcia w edukacji!

Główne obszary dostosowań

📌 Metody, formy pracy i środki dydaktyczne
✅ Zróżnicowane sposoby realizacji treści – np. materiały wizualne dla uczniów z dysleksją, krótkie instrukcje dla uczniów z ADHD.
✅ Dopasowanie metody do ucznia, nie odwrotnie – np. dla uczniów ze spektrum autyzmu unikanie nadmiernych bodźców, wykorzystywanie elementów terapii behawioralnej, wdrożenie treningu zastępowania agresji itd.
✅ Ułatwienia technologiczne – audiobooki, edytory tekstu zamiast pisania ręcznego.

📌 Organizacja nauczania
✅ Ograniczenie dystraktorów – dla uczniów z ADHD miejsce z dala od okna i drzwi.
✅ Możliwość pracy w małych grupach lub indywidualnie – np. dla uczniów z mutyzmem wybiórczym.
✅ Dostosowanie podręczników i materiałów – np. proste instrukcje dla uczniów z afazją.

✅ Możliwość skorzystania z wsparcia nauczyciela współorganizującego kształcenie.

O instrukcjach i szablonach przeczytasz TUTAJ

📌 Zasady pracy
✅ Stopniowanie trudności – np. dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną mniejsze porcje materiału.
✅ Kompensacja i korekcja – np. dla uczniów z dysleksją wydłużony czas na zadania pisemne.
✅ Indywidualizacja – różne formy wyrażania wiedzy (np. nagrania audio zamiast pisemnych odpowiedzi).

📌 Sposoby sprawdzania wiedzy i umiejętności
✅ Egzaminy ustne zamiast pisemnych dla uczniów z afazją.
✅ Wykorzystanie alternatywnych form – projekty, infografiki, prezentacje.
✅ Zadania otwarte zamiast testów wielokrotnego wyboru dla uczniów z Ukrainy, którzy jeszcze uczą się języka.

O ocenianiu uczniów ze SPE przeczytasz TUTAJ i TUTAJ

Przykłady dostosowań do wymagań edukacyjnych w pracy z uczniami w spektrum autyzmu

Podział treści na mniejsze części – uczniowie mogą mieć trudności z analizą większej ilości informacji; małe porcje ułatwiają koncentrację i rozumienie.
Wydłużenie czasu pracy – wolniejsze tempo pracy pozwala na dokładniejsze przetwarzanie poleceń i obniża stres związany z presją czasu.
Instrukcje wspierane wizualnie (ilustracje, symbole) – wizualne wsparcie ułatwia zrozumienie zadań ze względu na częste trudności z przetwarzaniem słuchowym.
Stała struktura dnia, plan zajęć wizualny – przewidywalność zmniejsza niepokój i ułatwia przechodzenie między aktywnościami.
Ograniczenie bodźców wzrokowych na kartach pracy – zbyt dużo elementów graficznych powoduje rozproszenie uwagi i utrudnia skupienie się na właściwym zadaniu.
Możliwość odpowiedzi ustnych zamiast pisemnych – część uczniów ze spektrum autyzmu może mieć problemy motoryczne lub grafomotoryczne, ustna odpowiedź zmniejsza trudność.
Powtarzanie poleceń przez nauczycielem indywidualnie – daje uczniowi dodatkową możliwość upewnienia się, czy dobrze rozumie zadanie.
Dostęp do słuchawek wyciszających – uczniowie w spektrum często reagują nadwrażliwością słuchową, co utrudnia koncentrację.
Oznaczanie kluczowych informacji kolorami – wzrokowe wyróżnienie najważniejszych elementów tekstu ułatwia zapamiętywanie oraz skupienie.
Krótkie przerwy w trakcie wykonywania zadania – pomagają uczniowi regulować poziom pobudzenia i uniknąć przemęczenia poznawczego.
Ograniczenie pisania odręcznego na rzecz pisania na komputerze – może znacząco poprawić efektywność pracy uczniów z trudnościami motorycznymi.
Wyznaczone stałe miejsce do pracy w klasie – jasne granice przestrzeni pomagają uczniowi skoncentrować się oraz obniżają poziom stresu.
Sprawdzanie wiedzy za pomocą testów wyboru (ABCD) – uczniowie ze spektrum często mają trudności z otwartymi pytaniami wymagającymi rozbudowanej odpowiedzi pisemnej.
Modelowanie sposobu wykonania zadania przez nauczyciela – demonstracja pozwala uczniowi lepiej zrozumieć oczekiwania i prawidłowo wykonać zadanie.
Dostępność kart z emocjami lub skal regulujących napięcie – pomaga uczniowi samodzielnie monitorować stan emocjonalny i radzić sobie z przeciążeniem sensorycznym.
Zmniejszona liczba zadań domowych – ze względu na szybkie zmęczenie poznawcze, uczniowie mogą potrzebować mniej obciążających ilościowo zadań.
Umożliwienie pracy indywidualnej zamiast grupowej – zmniejsza stres społeczny oraz minimalizuje problemy z komunikacją i współpracą.
Zastosowanie timerów wizualnych – pomaga uczniowi kontrolować czas trwania zadania i przewidzieć moment przejścia do kolejnej aktywności.
Regularne przypomnienia o kolejnych etapach pracy – ułatwia organizację pracy oraz zapobiega dezorientacji lub utknięciu na jednym etapie.
Dodatkowa pomoc i wyjaśnienia nauczyciela – uczeń może potrzebować częstszych wskazówek ze względu na trudności w interpretacji abstrakcyjnych lub złożonych poleceń.

Kompleksowe wsparcie dla nauczycieli w kontekście dostosowań wymagań edukacyjnych. Przykłady dostosowań dla uczniów z opinią i orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego.

Szczegóły TUTAJ