%202.jpg)
Bardzo często piszemy o konieczności rozwijania krytycznego myślenia w kontekście uczniów, w tym dzieci i młodzieży ze SPE. Wielu z nas zastanawia się czy jest w ogóle możliwość, by dzieci mające wiele dysfunkcji, niższy poziom funkcjonowania intelektualnego może nauczyć się krytycznego myślenia?
Warto na początku określić kim są uczniowie ze SPE?
To szerokie spektrum dzieci i młodzieży, którzy potrzebują specjalnego, wsparcia, większej uważności, dostosowania warunków, metod i form uczenia. Dostosowania pomocy dydaktycznych, sposobów motywacji i weryfikacji wiedzy. Są to zarówno uczniowie zdolni, jak i uczniowie z różnymi typami niepełnosprawności, całościowym zaburzeniem rozwoju, ale także tacy, którzy mają specyficzne trudności w uczeniu się. Ja odniosę się w tekście, w szczególności do uczniów z niepełnosprawnością intelektualną.
Zatem do rzeczy. Czym w ogóle jest krytyczne myślenie?
Krytyczne myślenie to przede wszystkim refleksyjne, wielostronne, zróżnicowane podejście do informacji, konstruktywne i asertywne formułowanie myśli, swoich poglądów, ale także i potrzeb. Ktoś kto myśli krytycznie, potrafi rozumnie, logicznie i sensownie myśleć o otaczającej nas rzeczywistości i nie ulegać konformizmowi i dezinformacji.
Krytyczne myślenie jest jedną z kluczowych kompetencją przyszłości. W wielu branżowych badaniach umiejscowiono je na 4 miejscu wśród najważniejszych kompetencji przyszłych pracowników. Pierwsze miejsce zajęło analityczne myślenie, które jest przecież składową krytycznego myślenia. Zatem wiele korelacji i zależności między nimi występuje. Poza tym za ważne uznano kompetencje związane z aktywnym uczniem się, a to jest to, na co kładziemy nacisk każdego dnia w naszej pracy, chociażby poprzez praktyczne działanie i realizację licznych projektów, które są odzwierciedleniem treści z podstawy programowej.
Przykłady projektów i aktywnej pracy uczniów:
“5 sposobów na matematykę”: https://piecsposobownamatematyke.blogspot.com/
“Jesteśmy tacy jak Wy” : https://jestesmytacyjakwy.blogspot.com/
“Wirtualne wędrówki po krajach Unii”: https://wedrowkipokrajachunii.blogspot.com/
“Na logikę”: https://projektnalogike.blogspot.com/
“Wystawa szkolna”: https://formypodstawowe.blogspot.com/
Więcej opisów projektów znajdziecie tutaj: https://www.specjalni.pl/search/label/projekt
O metodach aktywizujących możecie dowiedzieć się z naszego szkolenia:
https://szkolenia.specjalni.pl/
oraz na blogu:
https://www.specjalni.pl/search?q=metody+aktywizuj%C4%85ce
Na kompetencję krytycznego myślenia składa się także bardzo wysoko umiejscowiona w rankingach kluczowych kompetencji, umiejętności rozwiązywania problemów, które doskonalimy i rozwijamy chociażby poprzez aktywności związane z nauką programowania, kodowania czy projektów takich jak “Na logikę”.
Przykładowe scenariusz zajęć z nauki kodowania i programowania:
scenariusze w programie #SuperKoderzy: https://www.specjalni.pl/2018/05/trwa-rok-zwiazany-z-celebrowaniem-100.html#more
scenariusze w programie Zaprogramuj Przyszłość:
https://www.specjalni.pl/2020/09/jestes-nauczycielem-ktory-rozwija-z.html#more
https://www.specjalni.pl/2020/09/zestaw-scenariuszy-z-kodowania-dla.html#more
Jak rozwijać zatem u uczniów kompetencję związaną z umiejętnością rozwiązywania problemów i wyboru strategii rozwiązywania tych problemów?
dać wybór uczniowi,
pokazać, że rozwiązań problemu i danego zadania może być kilka i wszystkie one będą poprawne,
Kilka propozycji aktywności wprowadzających do umiejętności dokonywania wyborów i rozwiązywania problemów:
https://www.specjalni.pl/search/label/programowanie
Ale świetnym sposobem na rozwijanie tej kompetencji u uczniów jest także Trening Umiejętności Społecznych, w kontekście rozwiązywania problemów społecznych, emocjonalnych, bytowych, trudności rówieśniczych i tym podobnych. Warto uczyć strategii rozwiązywania problemów, negocjacji, dyskutowania, wyciągania wniosków i osiągania celów przystankowych, które będą pomocne w osiąganiu zaplanowanych, ostatecznych celów.
Warto organizować :
debaty,
panele dyskusyjne,
realizować zadania metodą dramy,
wdrażać do praktycznego działania,
symulować sytuacje, w których uczeń może ćwiczyć strategie rozwiązywania problemów i sytuacji trudnych.
Warto dążyć do tego, aby wyposażyć uczniów w kompetencję krytycznego myślenia, bo ich dysfunkcje intelektualne, fizyczne, ale także deficyty emocjonalne i w zakresie logicznego myślenia powodują, że są bardziej niż ich rówieśnicy narażeni na manipulacje, prowokacje i wykorzystywanie.
Kształtujemy zatem odpowiednie postawy, rozwijamy umiejętności i wyposażamy w wiedzę, która jest niezbędna do skutecznego funkcjonowania i wdrażania w codziennym życiu nabytych kompetencji.
Być może nigdy nie uda się im osiągnąć kompetencji wyższych, ale skupmy się chociaż na tych niższych- podstawowych i na rozumieniu tego co wokół nas. Pokazujemy uczniom użyteczność tego co robimy, czego się uczymy i uczmy zastosowania w praktyce.
W krytycznym myśleniu nie możemy zapominać także o ewaluacji i ocenie tego co ważne, potrzebne, przydatne. I wyciągnięcia wniosków na temat tego z czym się zgadzam, a co skrytykuję, bo jest dalekie od moich poglądów.
I ostatnie ogniwo w piramidzie krytycznego myślenia w to tworzenie, poprzez wykorzystanie wszystkich kompetencji i umiejętności, które pozwolą nam na to, by stworzyć jakieś dzieło, produkt swoich działań, bądź wyrazić konkretny pogląd poparty własnymi doświadczeniami.
Nie wszystkie stopnie piramidy kompetencji krytycznego myślenia nasi uczniowie osiągną, ważne jest jednak to, by wdrażać ich do krytycznego myślenia, chociażby po to, by potrafili sprawdzać i weryfikować fakty. By nie ulegali fake newsom. Niestety są na to bardzo podatni, bo nie mają wysokich zdolności analizowania w kontekście weryfikacji informacji. A deficyty w zakresie uwagi i akceptacji przez innych powodują, że szybko padają ofiarą naciągaczy, oszustów, którzy obiecują przyjaźń, dają im uwagę wartościującą, po czym znikają.
Uczniowie ze SPE nie zawsze potrafią uzasadnić swoje zdanie, swoje decyzje, nie zawsze potrafią sformułować, ale też rozróżnić w dyskusji, czy czytanym tekście właściwe argumenty.
Trudności z emocjami powodują, że, często mają zaburzone patrzenie na świat i weryfikację tego co odbierają.
Dlatego na zajęciach TUS- też można pracować nad krytycznym myśleniem.
Jak?
uczyć weryfikowania materiałów pobranych i znalezionych w różnych miejscach i nie ograniczać się tylko do internetu,
dyskutować,
formułować i uzasadniać argumenty,
formułować myśli , wyobrażenia,
uczyć wymyślania rozwiązań i wdrażania ich w codziennym życiu,
analizować to co przeczytaliśmy, zobaczyliśmy pod kątem tego czy ja to rozumiem.
Jak ćwiczyć krytyczne myślenie w ogóle z uczniami, w tym ze SPE?
stawiajmy wyzwania,
uczmy wymyślania rozwiązań trudnych sytuacji,
inicjujmy sytuacje wymagające ich zaangażowania, myślenia, rozwiązywania problemów,
pracujmy projektowo,
wdrażamy do robienia metaplanu,
uczmy analizy SWOT,
stwarzajmy przestrzeń do działania i rozwijania kreatywności,
wzmacniamy ich odwagę do aktywności i bycia sobą
stosujmy rutyny krytycznego myślenia nawet poprzez stawianie prostych pytań typu po co i dlaczego?, ale jak to wpłynie na zmianę?, czego się spodziewacie po tym, czy tamtym.
Nie zawsze będziemy myśleć krytycznie, bo jesteśmy narażeni na różne pułapki, takie jak np. bańki społecznościowe, internetowe, które regulowane są algorytmami i cyfrowymi śladami, ale to zupełnie inny temat. Trzeba ćwiczyć te umiejętności i dążyć do zwiększenia tych kompetencji, które już są i będą niezbędne na rynku pracy.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz