Specjalni

Praca z uczniami ze spektrum autyzmu wymaga od nauczycieli szczególnego podejścia i zrozumienia specyfiki tego zaburzenia. Oto kilka praktycznych wskazówek, które mogą ułatwić pracę na lekcji:

Tworzenie i respektowanie przewidywalnej rutyny: Dzieci ze spektrum autyzmu często mają trudności z przystosowaniem się do zmian. Wprowadzenie jasnej i przewidywalnej struktury zajęć pomaga im poczuć się bardziej komfortowo i bezpiecznie. Dobrze jest korzystać z wizualnych planów lekcji, które jasno pokazują, co będzie się działo w ciągu dnia.

Stosowanie komunikacji wizualnej, ale także wspomagającej lub alternatywnej: Uczniowie z ASD mogą lepiej przetwarzać informacje wizualne niż werbalne. Wykorzystanie obrazków, piktogramów, schematów czy tabel może ułatwić im zrozumienie poleceń i informacji. Nie bez znaczenia jest także pomoc w rozumieniu komunikatów i przetwarzaniu ich, ale także wdrażanie do różnych prób komunikowania się, co poprawi samopoczucie ucznia, da poczucie sprawstwa, sukcesu i pomoże uniknąć między innymi zachowań trudnych.

Jasne, konkretne instrukcje, plany aktywności i schematy: Uczniowie ze spektrum autyzmu lepiej radzą sobie z prostymi, jasnymi instrukcjami. Unikaj zbyt skomplikowanego języka oraz metafor, które mogą być niezrozumiałe. Warto podzielić zadania na mniejsze, łatwiejsze do wykonania etapy. Planuj zadania na materiale konkretnych ponieważ dzieci ze spektrum autyzmu bardzo często nie mają wyobrażeń i nie abstrahują. Trudność sprawia im także logiczne myślenie. W pracy z tymi dziećmi sprawdzą się plany aktywności, które krok po kroku przeprowadzą przez konkretne czynności, ale także zwizualizują dną aktywność lub cały dzień w przedszkolu i szkole.

Dostosowanie przestrzeni w klasie: Uczniowie z ASD mogą być nadwrażliwi na bodźce zewnętrzne, takie jak hałas, światło czy zapachy. Warto zadbać o to, aby klasa była miejscem, w którym panuje porządek i spokój. Można także stworzyć „cichy kącik”, gdzie uczeń będzie mógł się wyciszyć, jeśli poczuje się przytłoczony. Warto wyeliminować niepotrzebne dystraktory.

Indywidualne podejście w zakresie tempa pracy, sposobu pracy, ilości zadań: Każdy uczeń z autyzmem jest inny i ma swoje unikalne potrzeby. Nauczyciel powinien starać się poznać i zrozumieć specyficzne cechy każdego ucznia oraz dostosować metody pracy do jego możliwości i stylu uczenia się. Dostosować w związku z tym metody, formy pracy, tempo wykonywania zadania, ilość aktywności, rodzaj ćwiczeń oraz sposoby sprawdzania wiedzy i umiejętności.

Regularna współpraca z rodzicami i specjalistami: Współpraca z rodzicami oraz specjalistami (np. psychologiem, logopedą, terapeutą) jest kluczowa. Dzięki temu nauczyciel może lepiej zrozumieć potrzeby ucznia i uzyskać wsparcie w rozwiązywaniu problemów, które mogą pojawić się na lekcji. To również sposobów na kontynuowanie strategii edukacyjnych i terapeutycznych.

Wzmocnienie pozytywnych zachowań: Uczniowie ze spektrum autyzmu często reagują na wzmocnienia pozytywne. Chwalenie za dobre zachowanie, małe nagrody czy system punktowy mogą być motywujące i zachęcać do większego zaangażowania w naukę.

Zapewnienie odpowiednich przerw i częsta zmiana aktywności oraz stosowanie zróżnicowanych zadań: Dzieci ze spektrum autyzmu mogą szybciej się męczyć lub być przytłoczone nadmiarem bodźców. Zapewnienie regularnych, krótkich przerw na wyciszenie lub ruch może pomóc w utrzymaniu koncentracji i poprawie samopoczucia ucznia.

Dbanie o rozwój umiejętności społecznych: Uczniowie z ASD mogą mieć trudności z nawiązywaniem relacji z rówieśnikami. Warto wprowadzać ćwiczenia i aktywności, które pomogą rozwijać umiejętności społeczne, takie jak współpraca, rozpoznawanie emocji czy rozwiązywanie konfliktów. Należy wykorzystywać każdą sytuację szkolną czy pozalekcyjną, w której dzieci i uczniowie będą mogli rozwijać te umiejętności.

Cierpliwość i empatia: Praca z uczniami ze spektrum autyzmu wymaga dużej cierpliwości i empatii. Nauczyciel powinien być wyrozumiały wobec trudności, które mogą się pojawić, i gotów do adaptacji swoich metod pracy, aby stworzyć optymalne warunki do nauki dla każdego ucznia.

Inne wskazówki do pracy z uczniem ze spektrum przeczytasz TUTAJ

Materiały do pracy z uczniem ze spektrum autyzmu znajdziesz TUTAJ

Jak wykorzystać sztuczną inteligencję w pracy z uczniem ze spektrum przeczytasz TUTAJ

Organizacja nauczania uczniów ze spektrum autyzmu w Polsce jest zróżnicowana i dostosowana do indywidualnych potrzeb uczniów. Oto kilka kluczowych informacji dotyczących systemu edukacji oraz możliwości, jakie mają te dzieci:

Rodzaje szkół

Szkoły ogólnodostępne: Uczniowie ze spektrum autyzmu mogą uczęszczać do szkół ogólnodostępnych, gdzie uczą się razem z rówieśnikami. W takich szkołach często wdraża się tzw. edukację włączającą, czyli integrację uczniów z różnymi potrzebami edukacyjnymi w klasach ogólnych.
Szkoły lub klasy integracyjne: Są to szkoły, w których w jednej klasie uczą się dzieci bez dysfunkcji i różnych niepełnosprawności, jak i te z różnymi niepełnosprawnościami, w tym ze spektrum autyzmu. Klasy są zazwyczaj mniejsze (do 20 uczniów, w tym maksymalnie 5 uczniów z orzeczeniem), a nauczyciele wspierani są przez nauczycieli współorganizujących lub asystentów.
Szkoły specjalne: Dla uczniów ( najczęściej z niepełnosprawnością intelektualną), którzy wymagają intensywniejszego wsparcia, dostępne są szkoły specjalne, które oferują zindywidualizowany program nauczania oraz specjalistyczne metody pracy. W takich szkołach często dostępne są także dodatkowe terapie i wsparcie specjalistów.
Ośrodki rewalidacyjno-wychowawcze: Dla uczniów z głęboką niepełnosprawnością intelektualną w tym z autyzmem, którzy nie mogą uczestniczyć w regularnych zajęciach szkolnych, dostępne są specjalistyczne ośrodki, które koncentrują się na rewalidacji i rozwijaniu podstawowych funkcji poznawczych.

Program nauczania

Uczniowie ze spektrum autyzmu mogą korzystać z programu nauczania ogólnego, ale z dostosowaniem wymagań edukacyjnych do ich indywidualnych potrzeb i możliwości. Dostosowanie może obejmować m.in. zmiany w tempie pracy, metody nauczania, a także formy sprawdzania wiedzy.
Ponadto dla każdego ucznia ze spektrum autyzmu przygotowany jest indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny (IPET). Program ten uwzględnia szczególne potrzeby ucznia, cele edukacyjne i terapeutyczne, metody pracy z uczniem, zintegrowane działania nauczycieli, specjalistów i rodziców. Dostosowanie wymagań edukacyjnych oraz proponowane zajęcia w ramach PPP i zajęcia rewalidacyjne.
Rewalidacja: Uczniowie ze spektrum autyzmu mają prawo do zajęć rewalidacyjnych, które mają na celu wspieranie ich rozwoju, wyrównywanie deficytów, wzmacnianie mocnych stron i niwelowanie zaburzonych obszarów. Zajęcia te mogą obejmować terapię logopedyczną, zajęcia z psychologiem, terapię behawioralną, terapię integracji sensorycznej itp.

System wsparcia

W przedszkolach i szkołach pracują pedagodzy specjalni, którzy wspierają nauczycieli w pracy z uczniami ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, w tym z autyzmem. Nauczy ciele współorganizujący kształcenie, którzy współorganizują proces edukacyjno-terapeutyczny i współprowadzą zajęcia.

Asystent ucznia: Uczniowie ze spektrum autyzmu mogą korzystać z pomocy asystenta, który wspiera ich podczas zajęć, pomaga w organizacji pracy oraz w codziennych czynnościach szkolnych i samoobsługowych.

Nauczyciel współorganizujący proces kształcenia.

O zadaniach i obowiązkach przeczytasz TUTAJ

Zespoły nauczycieli i specjalistów: W szkołach tworzone są zespoły interdyscyplinarne, które współpracują przy tworzeniu i realizacji indywidualnych programów edukacyjnych dla uczniów ze specjalnymi potrzebami. Opracowują także WOPFU i ocenę efektywności realizowanego programu.

Edukacja domowa

Uczniowie ze spektrum autyzmu mogą także korzystać z edukacji domowej, jeżeli rodzice uznają, że jest to najlepsza forma nauczania dla ich dziecka. W takiej sytuacji dziecko realizuje program szkolny w domu, pod nadzorem rodziców i zdaje egzaminy.

Egzaminy i oceny

Uczniowie ze spektrum autyzmu mają prawo do dostosowania warunków przeprowadzania egzaminów (np. egzaminu ósmoklasisty czy matury). Może to obejmować np. obecność nauczyciela współorganizującego, który przekaże odpowiedzi ucznia, które są niezrozumiałe dla innych lub pomoże w tłumaczeniu komunikatów. Szczegóły opisane są na przykład w komunikacje CKE.

Ocenianie tych uczniów również może być dostosowane. Nauczyciele powinni brać pod uwagę indywidualne możliwości ucznia i oceniać go w sposób motywujący, uwzględniając jego postępy.

Wsparcie po zakończeniu edukacji

Po zakończeniu edukacji uczniowie ze spektrum autyzmu mogą korzystać z różnych form wsparcia w dorosłym życiu, takich jak warsztaty terapii zajęciowej, zatrudnienie wspomagane czy inne programy wspierające samodzielność.

Edukacja uczniów ze spektrum autyzmu jest dobrze zorganizowana, z wieloma możliwościami dostosowania procesu nauczania do indywidualnych potrzeb. Kluczowe jest indywidualne podejście i ścisła współpraca nauczycieli, rodziców oraz specjalistów, aby zapewnić najlepsze warunki do nauki i rozwoju.